Bu makalede Türk Silahlı Kuvvetleri’nde uygulanan disiplin cezalarından aylıktan kesme disiplin cezasının uygulanması, personelin mesleği üzerindeki etkileri, cezanın hangi haller nedeniyle uygulanacağı kapsamlı bir şekilde açıklanacaktır.
Aylıktan Kesme Disiplin Cezası Nedir?
Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu’nda (6413 Sayılı Kanun) öngörülen disiplin cezalarından biri olan aylıktan kesme disiplin cezası hem maddi hem manevi yönden kanunda sayılan disiplinsizleri gerçekleştiren personel hakkında uygulanır. Bu ceza, somut sonuçları olan, yani personelin direk maaşının belli bir kısmının kesilmesiyle uygulanır.
Aylıktan Kesme Disiplin Cezasını Gerektiren Fiil ve Haller
- ) Amire saygısızlık: Hizmette veya hizmete ilişkin hâllerde amire gösterilmesi gereken saygıyı kasıtlı olarak göstermemek veya amirin yapmış olduğu ikaz, tenkit veya muahezeyi saygı ile kabul etmemektir. Örneğin,
· Amirinin verdiği talimatı göz ardı ederek onunla tartışmaya girmek.
· Amirinin ikazını alaycı bir şekilde yanıtlamak.
· Amirine hitap ederken kasıtlı olarak kaba ve saygısız bir dil kullanmak
b.) Yalan söylemek: Askeri hizmete ilişkin veya görevle ilgili konu ve durumlarda amirlere veya bilgi vermekle yükümlü olduğu kişi ve makamlara kasıtlı olarak gerçeğe aykırı ve yanlış beyanda bulunmaktır. Örneğin,
· Görevle ilgili bir raporda gerçek dışı bilgi vermek.
· Amirine sağlık durumu hakkında yalan söyleyerek görevden kaçmak.
· Resmi bir belgeyi kasten yanlış bilgilerle doldurmak
c.) Hizmetle ilgisi olmayan emir vermek: Maiyetine hizmetle ilgisi olmayan emir vermektir. Örneğin,
· Amirinin, askerlere kişisel işlerini yapmaları için emir vermesi.
· Amirinin, hizmet dışı bir konuda kendi çıkarına yönelik bir talimat vermesi.
· Askerleri, amirin özel mülkünü temizlemeye zorlamak
ç.) Maiyetinin gözetiminde ihmal göstermek: Astlarının ve emri altındakilerin denetim, kontrol ve gözetiminde ihmal göstermektir. Örneğin,
· Astlarının denetiminde gerekli kontrolleri yapmamak ve sonuçlarını takip etmemek.
· Maiyetindeki personelin kışladan izinsiz ayrıldığını fark etmeyip gerekli tedbirleri almamak.
· Astlarının disiplinsiz davranışlarını görmezden gelmek.
d.) Ayrımcılık yapmak: Görevdeyken dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım yaparak işlem tesis etmek ve bu suretle görev yerinde huzursuzluğa neden olmaktır. Örneğin,
· Sadece belirli bir etnik kökenden olan personele daha fazla izin vermek.
· Aynı suçu işleyen personel arasında dini inançlarına göre farklı cezalar uygulamak.
· Kadın personeli cinsiyetlerinden dolayı görevlerde geri plana itmek
e.) Yasak edilen yerlere girmek: Resmî üniforma ile genelev, kumarhane, meyhane, bar ve benzeri yerler ile girilmesi garnizon komutanlıklarınca yasaklanmış diğer yerlere girmektir. Örneğin,
· Resmi üniforma ile bir meyhaneye girmek.
· Garnizon komutanlığınca yasaklanmış bir kumarhaneye gitmek.
· Geneleve resmi üniforma ile girmek
f. ) Kayırma talep etmek: Özlük hakları ile ilgili ya da başka bir kişisel menfaat temini için başkalarını aracı koyup, öncelik ve ayrıcalık talep etmektir. Örneğin,
· Terfi için komutanlarının yardım etmesi için başka birinden aracılık etmesini istemek.
· Sağlık raporu alabilmek için tanıdığı bir doktordan öncelik talep etmek.
· Tatil izni için üst rütbeli bir personelden kayırma talep etmek
g.) Maiyetinden hediye kabul etmek: Maiyetinde çalışan personel tarafından verilen ve makul bir seviyenin üstünde maddi değeri olan bir hediyeyi kişisel menfaat elde etmek amacıyla kabul etmektir. Örneğin,
- Maiyetindeki bir astın hediye olarak verdiği pahalı bir kol saati kabul etmek.
- Maiyetindeki personelden lüks bir akşam yemeği daveti kabul etmek.
- Bir astın verdiği değerli bir mücevheri kabul etmek.
ğ.) Hizmetteyken siyasi içerikli konuşmak: Mesai içerisinde veya hizmete ilişkin durumlarda siyasi içerikli konuşmalar yapmaktır. Örneğin,
· Mesai sırasında siyasi bir parti hakkında propaganda yapmak.
· Amirlerine veya astlarına hizmet esnasında siyasi görüşlerini aktarmak.
· Askeri bir toplantıda siyasi partiler arasında taraf tutan bir konuşma yapma
h.) Yasaklanmış faaliyetlere katılmak: Yetkili makamlarca yasaklanmış olan toplantı, gösteri, yürüyüş ve benzeri faaliyetlere iştirak etmektir. Örneğin,
· Yetkili makamlarca yasaklanmış bir gösteriye katılmak.
· Amirinin izni olmadan yasaklanmış bir protestoya destek vermek.
· Yasaklı bir yürüyüşe katılmak
ı.) İzinsiz olarak garnizonu terk etmek: İzinli olmadığı hâlde görev yaptığı garnizon hudutlarını terk etmektir. Örneğin,
· Amirinin izni olmadan garnizon sınırları dışına çıkmak.
· İzni olmadan hafta sonu tatilinde garnizonu terk etmek.
· Gece nöbeti sırasında garnizonu izinsiz terk etmek.
- ) Ulaşım güvenliğini ihlal etmek: İzin, istirahat, hava değişimi, terhis ve benzeri nedenlerle görev yerine gidiş ve dönüşlerde terörle mücadele kapsamında emredilen yol güzergâhının dışına çıkmak, belirlenen günler dışında seyahat etmek veya yapılan planlamaya aykırı seyahat etmektir. Örneğin,
· Görev yerine giderken belirlenen güzergahın dışına çıkmak.
· İzni dışında bir tarihte seyahat etmek.
· Hava değişimi döneminde emir verilen yol güzergahını takip etmemek.
Aylıktan Kesme Disiplin Cezanın Yerine Getirilme Şekli
Bu ceza, personelin sosyal güvenlik mevzuatına göre hesaplanan prime esas kazanç tutarından belirli oranlarda kesinti yapılması suretiyle uygulanır. Kesinti oranları, kanunun ekli (1) sayılı çizelgesinde belirtilmiş olup, cezanın miktarı bu oranlara göre belirlenir.
Cezanın uygulanması aşamasında, ilgili personelin aylığı tahakkuk ettiren birim tarafından hesaplanır ve kesinti, bu birim tarafından doğrudan personelin aylığından yapılır. Kesinti tutarı, tam lira üzerinden gerçekleştirilir; dolayısıyla, kesilecek tutar hesaplanırken kuruşlar dikkate alınmaz. Örneğin, hesaplama sonucu 100,75 TL’lik bir kesinti tutarı oluşursa, bu tutar 100 TL olarak uygulanır.
Aylıktan kesme disiplin cezası, cezanın verildiği tarihi takip eden ay başındaki aylığının yirmide biri ile sekizde biri arasında kesinti yapılmak suretiyle uygulanır.
Personelin aylığından kesinti yapılmasını öngören bu ceza, personel aylığının tüm unsurlarını içermektedir. Örneğin, makam tazminatı, temsil tazminatı, yabancı dil tazminatı vd tüm tazminatlar aylığın içerisine dahildir.
Aylıktan Kesme Disiplin Cezası Kimlere Verilebilir
Aylıktan kesme disiplin cezası subay, astsubay, uzman erbaş ve sözleşmeli erlere verilebilir. Askeralma Kanuna tabi er ve erbaşlar ile askeri öğrencilere bu disiplin cezası tatbik edilmez.
Türk Silahlı Kuvvetleri İçin Aylıktan Kesme Disiplin Cezasının Personele Olumsuz Etkiler
Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) bünyesinde görev yapan bir askerin mesleki kariyerinde önemli etkiler yaratabilecek nitelikte olan Aylıktan Kesme Disiplin Cezası, TSK Disiplin Kanunu’nun 30. maddesi uyarınca, personelin şahsi dosyasına işlenir. Bu kayıtlar, personelin terfi, atama ve diğer idari süreçlerinde dikkate alınır. Şahsi dosyada bulunan bir aylıktan kesme cezası, personelin disiplin anlayışı ve askeri standartlara uyum derecesi hakkında olumsuz bir izlenim yaratabilir, bu da terfi süreçlerinde bir engel oluşturabilir.
Mükerrer disiplinsizlik fiilleri nedeniyle birden fazla Aylıktan Kesme Disiplin Cezası alınması, daha ağır sonuçlara neden olabilir. TSK Disiplin Kanunu’nun 14. maddesi gereğince, bir asker aynı fiil sebebiyle iki yıl içinde yeniden kınama cezası alırsa veya bir yıl içinde benzer nitelikte iki ayrı ceza alırsa, bir derece daha ağır bir ceza ile cezalandırılabilir. Bu düzenleme, TSK’nın disiplini koruma ve tekrar eden ihlalleri önleme konusundaki kararlılığını ortaya koymaktadır.
Aylıktan Kesme Disiplin Cezası, uyarma ve kınama gibi diğer disiplin cezalarının birikmesi durumunda daha ciddi sonuçlar doğurabilir. 30. maddeye göre, bu tür disiplin cezaları, personelin TSK’dan ilişiğinin kesilmesi gibi kararların alınmasında da göz önünde bulundurulur. Özellikle, belirli bir süre içinde belirli bir sayıda disiplin cezası puanı biriktiren veya farklı amirlerden tekrar eden cezalar alan bir asker, TSK’dan ayırma cezası ile karşı karşıya kalabilir.
Örneğin, bir asker bir yıl içinde 18 disiplin cezası puanı toplarsa veya farklı amirlerden 12 kez ceza alırsa, bu kişi disiplinsiz davranışları alışkanlık haline getirmiş olarak kabul edilir. Aylıktan Kesme Disiplin Cezası, disiplin amiri tarafından verildiğinde 3 ceza puanı sicil dosyasına işlenir. Bu durum, subay ve astsubaylar için, sözleşmeli olanlar hariç, ayırma cezasının uygulanmasına yol açabilir. Yüksek Disiplin Kurulu, verilen cezaların usulüne uygun olmadığı ya da objektiflikten uzaklaşıldığı kanaatine varırsa, bu cezaları kısmen ya da tamamen kaldırabilir veya personelin görev yerinin değiştirilmesine ve bir yıllık deneme süresi sonunda durumunun yeniden değerlendirilmesine karar verebilir.
Disiplin Amirinin Bir Alt Ceza Uygulaması Yetkisi
Disiplin Kanunu’nun 14. maddesinin 2. fıkrası, disiplin amirlerine, personelin olumlu hizmet geçmişi, sicil durumu, disiplin kaydı ve eylemin niteliği gibi hususları göz önüne alarak cezayı bir derece hafifletme yetkisi vermektedir. Bu düzenleme, disiplin amirlerine disiplinsizlik fiilini objektif bir şekilde değerlendirip, gerektiğinde cezada indirime gitme esnekliği sağlar.
Örneğin, bir personelin aylıktan kesme cezası gerektiren bir fiil işlemesi durumunda, disiplin amiri, personelin geçmişteki disiplinli davranışlarını ve sicilindeki olumlu değerlendirmeleri dikkate alarak, cezayı daha hafif bir ceza olan hizmete kısmi süreli devam disiplin cezasına çevirebilir. Aynı şekilde, disiplin amirleri, uyarma, kınama veya hizmete kısmi süreli devam gibi cezaları gerektiren disiplinsizliklerde, bu cezaları uygulamama takdirine de sahiptir. Ancak, aylıktan kesme cezası söz konusu olduğunda, disiplin amirleri bu yetkiyi kullanarak cezayı tamamen kaldırma yetkisine sahip değildir.
Aylıktan Kesme Disiplin Cezasında Zamanaşımı
6413 Sayılı Kanun’un 39. maddesine göre, disiplin amirleri bir disiplinsizlik olayını öğrendikten sonra en geç bir ay içinde disiplin cezası vermelidir. Ancak, disiplin cezasına konu olan fiil veya davranışların meydana gelmesinden itibaren iki yıl geçmişse, ceza verilmesi mümkün değildir. Eğer fiilin araştırılması ve incelenmesi gerekiyorsa, bu işlemlere bir ay içinde başlanmalı ve inceleme süreci altı ayı aşmamalıdır. Bu durumda, inceleme ve araştırma süresi, bir aylık ceza verme süresine dahil edilmez.
Aylıktan Kesme Disiplin Cezasına İtiraz Usulü
TSK Disiplin Kanunu’nun 41. maddesi, hizmet yerini terk etmeme disiplin cezasına itiraz sürecini düzenlemektedir. Bu maddeye göre, disiplin amirleri tarafından verilen bu cezaya karşı, cezanın tebliğ edilmesinden itibaren iki iş günü içinde itirazda bulunulabilir. İtiraz, yazılı olarak bir üst disiplin amirine iletilmelidir. İtiraz süresi içinde yapılmadığı takdirde ceza kesinleşir ve itiraz hakkı kaybedilir.
Eğer personel, cezanın tebliğini bilerek reddederse, bu durum en az iki tanığın imzasını taşıyan bir tutanakla kayıt altına alınır ve tutanağın tutulduğu tarih, tebliğ tarihi olarak kabul edilir. İtirazın yapılmasının ardından, üst disiplin amiri üç iş günü içinde itirazı karara bağlamak zorundadır. Ancak, ek inceleme gerektiren durumlarda bu süre bir katına kadar uzatılabilir. Üst disiplin amiri, itirazı haklı bulursa cezayı hafifletebilir veya tamamen iptal edebilir; aksi durumda itiraz reddedilir ve ceza kesinleşir.
Aylıktan Kesme Disiplin Cezasına Karşı Yargı Yoluna Başvurulması
TSK Disiplin Kanunu’na göre, hizmet yerini terk etmeme cezası subay, astsubay, uzman erbaş ve sözleşmeli erbaş ve erlere uygulanabilir. Bu ceza, iptal davasına konu olabilecek disiplin cezaları arasında yer aldığı için, personele bu cezaya karşı yargı yoluna başvurma hakkı tanınmıştır. Cezaya itiraz edilip reddedildikten ve ceza kesinleştikten sonra, personel 60 gün içinde iptal davası açabilir. Dava açma süresi, cezanın kesinleştiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
Sonuç
Aylıktan kesme disiplin cezası, Türk Silahlı Kuvvetleri personelinin kariyerini olumsuz etkileyebilecek ciddi bir yaptırımdır. Disiplin amirleri tarafından verilen bu ceza, hem maddi hem de mesleki anlamda ciddi sonuçlar doğurabilir. Personelin bu tür cezalara karşı itiraz etme ve yargı yoluna başvurma hakları bulunmaktadır. Özellikle, itiraz ve dava süreçlerinde deneyimli bir avukattan profesyonel hukuki destek alınması, personelin haklarının korunması açısından büyük önem taşır. Avukat desteği, hem itiraz sürecinde hem de olası bir iptal davasında personelin haklarını en etkin şekilde savunmasına yardımcı olabilir.